विदेशी भूमिमा पसिना बगाउने नेपालीहरू राष्ट्रको मेरुदण्ड हुन्। उनीहरूको रेमिट्यान्सले देशको अर्थतन्त्रलाई जोगाइरहेको छ, तर दुर्भाग्य – जब उनीहरूको मृत्यु विदेशमै हुन्छ, उनीहरू बाकसमा फर्किन बाध्य छन्। मलेसियाबाट बाकसमा फर्किएका नवलपरासीका रोहित कुमार मुखिया त्यसको अर्को पीडादायी उदाहरण हुन्।
रोजगारीको सपनामा मलेसिया गएका रोहित न त आफ्नो सपना पुरा गर्न सके, न त परिवारका अपेक्षाहरू। उनलाई बाकसमा फर्काउनु पर्ने अवस्था सिर्जना हुनु हाम्रो समाज, सरकार र नीति प्रणालीको असफलता हो। यो केवल व्यक्तिगत शोक होइन – यो एउटा सामूहिक प्रश्न हो।
कहाँ चुक्यौं हामी?
प्रवासी नेपालीहरू वर्षौंसम्म विदेशी भूमिमा श्रम दिन्छन्। उनीहरूलाई न त समुचित कानुनी सुरक्षा हुन्छ, न त जीवन–बिमा, न त सामाजिक सञ्जाल। जब मृत्यु हुन्छ, परिवारको पीडा भन्दा पहिले उठ्ने प्रश्न हो – “शव कहिले ल्याइन्छ?” यति पनि सुनिश्चित हुन दूतावास, संघ–संस्था, स्वयंसेवक र समाजसेवीको पहल आवश्यक पर्नु एकदमै विडम्बनापूर्ण हो।
यसपटक पनि रोहितको शव ८ औं दिनमा नेपाल ल्याउन रिटर्नी फेडेरेसन नेपालका केन्द्रीय सचिव ज्ञानु खवास, प्रवासी नेपाली मञ्च मलेसियाका सचिव कृष्ण खड्का, नेपाली दूतावास मलेसिया र थुप्रै सहयोगीहरू जुटे। उनीहरूलाई धन्यवाद दिनैपर्छ, तर प्रणाली नै यस्तो किन छैन, जसले यो प्रक्रिया स्वचालित बनाओस्?
मौनता अब अपराध हो
के हामी अझै पनि मौन बस्ने?
के “काम गर्न गएका थिए, भाग्य यस्तो रहेछ” भन्दै चित्त बुझाउने?
हजारौं युवाहरू आज पनि बाध्यतावश विदेश जान बाध्य छन्। यदि यही बाध्यता कायमै रहन्छ भने बाकसमा फर्किने क्रम रोकिन्न।
अब नीति निर्माण तहमा ठूला हस्तक्षेप आवश्यक छ –
विदेशी रोजगारमा जानेको अनिवार्य बीमा,
श्रमिकको मनोपरामर्श सेवा,
मृत्यु पश्चात द्रुत राहत कोषको व्यवस्था,
र स्वदेशमै वैकल्पिक रोजगारी सिर्जना।
श्रमको सम्मान र जीवनको ग्यारेन्टी
प्रवासी नेपालीले राज्यसँग धेरै चाहेका छैनन् – केवल जीवनको सुरक्षा र मृत्युपछि परिवारको सहारा। न त उनीहरू माग गर्छन्, न त आन्दोलन। उनीहरू केवल काम गर्छन् – देशको लागि। तर जब उनीहरू बाँच्छन्, राज्यको आँखा पुग्दैन। जब मर्छन्, तब फोटो र श्रद्धाञ्जलीमात्र बाँडिन्छ।
अन्त्यमा…
रोहित मुखिया अब फर्केर आउँदैनन्। तर उनका लागि आवाज उठाउनु हाम्रो जिम्मेवारी हो।
अब “शव ल्याउन सहयोग गरियो” भनेर गर्व होइन, “अब कोही बाकसमा फर्किनु परेन” भन्ने अवस्था ल्याउनु हाम्रो लक्ष्य हुनुपर्छ।
